Axiology of the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997
Some Reflections
Abstract
The fact that almost a quarter of a century has passed since the adoption of the Polish Constitution contributes to a reflection on its axiology. This article prompts the reinterpretation of the critical value that can be ‘decoded’ from the Basic Law. It seems that authors of the supreme law of the Republic of Poland were initially guided by slightly different ideals; however, broad case law has become a test of the timelessness and timeliness of the Constitution of 2 April 1997. From this perspective, the question of grounds for an amendment of the basic law is highly current and pertinent. However, this question seems secondary to an attempt to decode the constitutional values forming the foundation of the Polish legal system. In light of the above reflections, have the values pursued by authors of the Constitution become real, or have they just become a redundant ornament in the legal erudition devoid of any practical value? The search for answers should be embedded in an appropriate context or the will of the historical legislator. However, the author believes that the interpretation of a legal text should keep pace with the times; this is why a dynamic interpretation is extremely relevant.
References
Arystoteles, (2008) Etyka Nikomachejska. translated by D. Gromska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bałaban A. (1999) Prawny charakter wstępu do polskiej Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku, in Kudej, M. W kręgu zagadnień konstytucyjnych. Profesorowi Eugeniuszowi Zwierzchowskiemu w darze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Chmaj, M. (2008) Źródła wolności praw człowieka, in Chmaj, M. (ed.) Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa: Wolters Kluwer.
Complak, K. (2007) Normy pierwszego rozdziału Konstytucji RP. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Długosz-Kurczabowa, K. (2005) Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Dudek, D. (2005) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Wprowadzenie i opracowanie. Lublin: Lubelskie Wydawnictwa Prawnicze.
Dudek, D. (2009) Pojęcie i klasyfikacja zasad ustrojowych, in Dudek, D. (ed.) Zasady ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wolters Kluwer.
Dziedziak, W. (2015) O prawie słusznym (Perspektywa systemu prawa stanowionego). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Garlicki, L. (2002) Wolności i prawa jednostki w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Bilans pięciu lat, in Jerzmański H. (ed.) Pięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Garlicki, L. (2010) Aksjologiczne podstawy reinterpretacji konstytucji, in Zubik, M. (ed.) Dwadzieścia lat transformacji ustrojowej w Polsce. 51. Ogólnopolski Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego, Warszawa 19-21.6.2009 r., Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Garlicki, L. (2019) Polskie prawo konstytucyjne. Warszawa: Wolters Kluwer; http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/grecja.html (Accessed: 21 November 2021). https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19651207_gaudium-et-spes_en.html, (Accessed: 21 November 2021).
Jan XXIII, (1963) Pacem in terris. Paris: Société d'Éditions Internationales.
Jhering, R. (1997) The Struggle of Law. Chicago: Lawbook Exchange Ltd.
Jhering, R. (1999) Law as a Means to an End. Boston: The Boston Book Company.
Kant, I. (2013) Uzasadnienie metafizyki moralności. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Komarnicki, W. (1937) Ustrój państwowy polski współczesnej. Wilno: http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/4896/edition/15052/content
Kordela, M. (2006) 'Zasady prawa jako normatywna postać wartości', Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 1, pp. 39-54.
Kordela, M. (2021) 'Kodowanie wartości prawnych w przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Perspektywa aksjologicznej wykładni prawa', Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza. 28(1), pp. 57-70; https://doi.org/10.14746/pspsj.2021.28.1.4.
Kość, A. (2005) Podstawy filozofii prawa. Lublin: Wydawnictwo ,,petit" s.c.
Krukowski, J. (2000) Konstytucyjny system relacji między Państwem a Kościołem katolickim oraz innymi Kościołami i związkami wyznaniowymi, in R. Mojak (ed.) Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kryszeń, G. and Prokop, K. (2017) Aksjologia polskiej konstytucji. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Leszczyński, L. (2004) Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa. Kraków: Zakamycze.
Łączkowski, W. (2003) Państwo praworządne, in Dudek, D., Janicka, A. and Staszewski, W. (eds.) Ius et Veritas, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Mahlmann, M. (2010) Rechtsphilosophie und Rechtstheorie. Baden Baden: Nomos.
Maryniarczyk, A. (2008) Transcendentalia in Powszechna encyklopedia filozofii, t. 9, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Mazurek, F.J. (2001) Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Piechowiak, M. (2011a) Klasyczna koncepcja osoby jako podstawa pojmowania praw człowieka Wokół Tomasza z Akwinu i Immanuela Kanta propozycji ugruntowania godności człowieka, in Dardziński, P., Longchamps de Bérier, F. and Szczucki, K. (eds.) Prawo naturalne - natura prawa, Warszawa: C.H. Beck.
Piechowiak, M. (2011b) W sprawie aksjologicznej spójności Konstytucji RP. Dobro wspólne czy godność człowieka?, in Stadniczeńko, S.L. (ed.) Jednolitość aksjologiczna systemu prawa w rozwijających się państwach demokratycznych Europy. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Piechowiak, M. (2012) Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego.
Piechowiak, M. (2020) Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa. Warszawa: C.H. Beck.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, (2013) Poznań: Wydawnictwo Pallotinum.
Potrzeszcz, J. (2013) Bezpieczeństwo prawne z perspektywy filozofii prawa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Potrzeszcz, J. (2013) Immanuela Kanta i Mathiasa Mahlmanna próba humanistycznego uzasadnienia godności człowieka, in A. Dębiński, P. Stanisz, T. Barankiewicz and et. al. (eds.) Abiit, non obiit. Księga poświęcona pamięci Księdza Profesora Antoniego Kościa SVD Lublin: Wydawnictwo KUL.
Rawls, J. (1994) Teoria sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rostocki, W. (2002) Pięćdziesiąt lat mocy obowiązującej konstytucji kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i w praktyce. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL
Ruszkowski, P. (2021) 'Aksjologia Konstytucji RP, czyli od wartości do prawa pozytywnego', Dialogi Polityczne, 30, pp 97-114, https://doi.org/10.12775/DP.2021.005.
Schambeck, H. (2001) O prawach podstawowych człowieka w austriackim prawie konstytucyjnym, in Complak, K. (ed.) Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Słup, P. (2017) 'Dobro wspólne w Konstytucji III RP', Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM, 7, pp. 213-229.
Sondel, J. (2005) Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: Universitas.
Stefaniuk, M. (2009) Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Tokarczyk, R. (2005) Filozofia prawa. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Winczorek, P. (1999) Problem prawa naturalnego w dyskusjach konstytucyjnych in Szyszkowska, M. (ed.) Powrót do prawa naturalnego, Warszawa: Interlibro
Wróblewski, J. (1973) Wartości a decyzja sądowa. Wrocław: Zakład Narodowy Ossolińskich.
Zajadło, J. (2019) Minima Iuridica. Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
